کاروفناوری ریاضی متوسطه اول روح اله

استاندارد آغشتگي تيرهاي چوبي
  1 ـ هدف
 هدف از تدوين اين استاندارد بيان روش‏هاي آغشتگي و اشباع تيرهاي چوبي در مقابل فساد و آتش مي‏باشد .
 يادآوري : در اين استاندارد منظور از فساد عبارتست از پوسيدگي چوب ـ كرم خوردگي چوب و از بين رفتن چوب به وسيله موجودات دريائي مي‏باشد .

  2 ـ دامنه كاربرد
 اين استاندارد در مورد روش‏ها و مواد آغشتگي و اشباع براي انواع تيرهاي چوبي معادن ـ ساختمان ـ اسكله و غيره قابل اجراء مي‏باشد .

  3 ـ مواد آغشتگي و اشباع
 اين مواد كه براي آغشتگي و اشباع تيرهاي چوبي جهت محافظت در مقابل فساد و آتش مي‏باشد به قرار زير مي‏باشد: 
 الف ـ مواد اشباع و آغشتگي  تيرهاي چوبي در مقابل فساد.

 1 ـ كرئوزوت
 كرئوزوت آغشتگي و اشباع تيرهاي چوبي بايد از تقطير زغال سنگ به دست آمده باشد ( چون كرئوزوت از تقطير چوب و لنين نيز به دست مي‏آيد ) و از مواد زير تشكيل يافته است :

 ـ اسيدهاي قطراني ( مخلوطي از اسيد فنوليك ـ كسيلول ـ كرزول )
 ـ بازهاي قطراني ( مخلوطي پيريدين ـ اكريدين ـ كينملين )
 ـ مواد خنثي ( مخلوطي از آنترانسين ـ فلوئورن ـ نفتالين ـ مناترين )

درعمل گاهي مي‏توان كرئوزوت را به طور خالص مصرف نمود ولي به علت داشتن خاصيت گند زدائي فوق العاده زياد آن را مخلوط با مواد ديگر به كار مي‏برند چنان چه گاهي آن را در قطران زغال سنگ حل كرده و مصرف مي‏كنند . عيب بزرگ كرئوزوت اين است كه تيرهاي چوبي پس از آغشتگي سياه ‏رنگ , بد بو و چسبنده مي‏شوند كه در اين صورت رنگ كردن آنها مشكل مي‏باشد ولي مي‏توان با الكلي‏هاي فلزي تيرهاي چوبي را پس از آغشتگي با كرئوزوت رنگ نمود. كرئوزوت بر دو نوع است:

1 ـ كرئوزوت سيال ( نوع T.T.D) كرئوزوت سيال منحصرا از روغن‏هاي سنگين تقطير و قطران زغال سنگ به دست مي‏آيد .

 2 ـ كرئوزوت سنگين ( نوع F.C.N.S) از تقطير قطران زغال سنگ در كوره‏ها و ديگ‏هاي كارخانجات گاز و كوره تهيه كك ذوب آهن به دست مي‏آيد.

 2 ـ روغن‏هاي آلي قابل حل در حلال‏هاي نفتي
 اين روغن‏ها در آب قابل حل نبوده ولي در حلال‏هاي نفتي به خوبي حل مي‏گردند. اين مواد سمي هم بر روي قارچ‏ها و هم بر روي حشرات چوب خوار تأثير مي‏كنند و پس از آغشته كردن تيرهاي چوبي حلال‏ها بدون حرارت دادن تبخير شده و مواد سمي در داخل چوب باقي مي ‏مانند كه در آن تغييري به وجود نمي‏آورند و در اين صورت مي‏توان اين قبيل تيرهاي چوبي را پس از آغشته شدن رنگ كرد و شامل :

 ـ پنتا كلرور فنل (C6HCl5): اين ماده بيشتر براي مبارزه با قارچ‏هاي رنگ كننده چوب به كار برده مي‏شود ولي در روي قارچ‏هاي نابود كننده چوب نيز بي‏اثر نيست .

 ـ نفتانات مس: چون اين ماده بر روي گياهان تأثير نمي‏كند آن را براي آغشته كردن چوب‏هاي گلخانه و ساير تأسيسات كشاورزي به كار مي‏برند .

3 ـ مواد معدني محلول در آب
 ـ سولفات مس: این ماده را به صورت محلول وزني تهيه كرده و مصرف مي‏نمايند سولفات مس به كار رفته بايد از نوع متبلور بوده و نبايد بيش از يك درصد سولفات آهن داشته باشد و حداقل مقدار مس آن 24/9 درصد است و آبي كه جهت محلول مصرفي مي‏شود بايد حتي الامكان از مواد آهكي عاري باشد .

 ـ بي كلرور جيوه: آن را به نسبت يك كيلوگرم در 150 ليتر آب حل كرده و مصرف مي‏كنند . آب به كار برده شده بايد تا حتي الامكان فاقد مواد آهكي باشد .

 ـ كلرور دو زنگ: اين ماده سال‏ها به عنوان نمونه واقعي ماده حفاظت چوب قابل حل در آب مورد استفاده قرار گرفته است ولي عيب آن قابل شستشو بودن مي‏باشد.

ـ نمك ولعان: هرچند اين تركيب براي آغشتگي تراورس هم به كار مي‏رود ولي اغلب در مورد چوب‏هائي كه با خاك يا آب تماس ندارند نتيجه بهتري مي‏دهد .

ب ـ مواد آغشتگي تيرهاي چوبي در مقابل آتش
مسئله جلوگيري از احتراق تيرهاي چوبي ساختماني و غيره از مدت‏ها پيش مورد توجه قرار گرفته است و مواد مختلفي را براي حفاظت چوب در برابر آتش بکار مي‏برند كه مهم‏ترين آنها به قرار زير است : 
ـ نمك‏هاي معدني

ـ رنگ‏هاي كند كننده آتش :
 اين رنگ‏ها عبارتند از رنگ‏هاي روغني كه با روغن بي رنگ تهيه مي‏شوند كه در آن به جاي قسمتي از بيگمان‏هاي رنگي براكس به آنها اضافه مي‏نمايند . بعضي اوقات در رنگ‏هاي كند كننده آن موادي از قبيل تركيب او را افرالديد و فسفات آمونيوم نيز به كار مي‏روند .

 ج ـ روش هاي آغشتگي و اشباع:  روش‏هاي مختلفي براي آغشتگي و اشباع تيرهاي چوبي وجود دارد كه مهم‏ترين آنها به قرار زير است :

 ـ روش آغشتگي سطحي تيرها
 در اين روش به وسيله قلم مو يا پاشيدن يا فروبردن چوب در محلول، سطح چوب را با مواد ضد عفوني آغشته مي‏نمايند و اغلب سموم حشره كش يا كرئوزوت بدين روش مورد استعمال قرار مي‏گيرند . در عمل فرو بردن تيرهاي چوبي را در مخازن پر از كرئوزوت نتيجه بهتري به دست مي‏آورند به خصوص اگر كرئوزوت داراي حرارتي در حدود 82 درجه سانتي گراد باشد . در اين روش فقط سطح تيرهاي چوبي آغشته مي‏گردند لذا براي تيرهاي چوبي كه با خاك در تماس هستند زياد مناسب نمي‏باشد ولي در ساير موارد روش ارزان و ساده‏اي به شمار مي‏رود مشروط بر اين‏كه چوب‏ها قبلا تا اندازه‏اي خشك شده و داراي رطوبت سطحي زياد نباشد .

ـ روش غوطه ‏ور كردن تيرها
 دراين روش در بشكه‏هاي محتوي مواد آغشتگي، تيرها را به طور عمود قرار مي‏دهند. پس از آغشتگي تيرها را به طور معكوس مجددا در بشكه مي‏گذارند تا قسمت ديگر آغشته شود. گاهي نيز براي چوب‏هاي بلندتر ظروف بزرگ تري به كار مي‏برند و چوب‏ها را به طور افقي در محلول قرار مي‏دهند و با وسائلي چوب را در ظرف غوطه ور نگاه مي ‏دارند كه در اين روش چوب يكنواخت‏تر آغشته مي‏شود . در اين روش از پنتاكلرورفنل ـ نفتانات مس و كرئوزوت استفاده مي ‏گردد. اگر چنان چه كرئوزوت از نوع غليظ باشد آن را در تمام مدت آغشتگي گرم نگاه مي‏ دارند. با اين روش مي‏توان تيرهاي چوبي پايه،  تيرهاي كوچك مانند تيرهاي پرچين و نرده را آغشته نمود .

 ـ روش بوشري
در اين روش ماده ضد عفوني را در تنه درختان تزریق مي‏نمايند به طوري كه ماده ضد عفوني جانشين گردد . عمل تزريق به اين ترتيب است كه تيرها را به طور افقي طوري قرار مي‏دهند كه مقطع كوچك آنها به اندازه 40 ـ 50 سانتي متر پايين تراز مقطع بزرگ آنها باشد . در اين موقع يك سر لوله لاستيكي را به مقطع بزرگ تيرها و سر ديگر لوله را به مخزن وصل مي‏نمايند. اين مخزن در بلندي قرار دارد. با اين روش كليه تيرهاي چوبي تازه بريده شده را كه پوست آنها گرفته نشده است مي‏توان تحت عمل آغشتگي قرار داد و محلول آغشتگي سولفات مس مي‏باشد .

 ـ روش ظروف سرباز
1 ـ روش فرو بردن چوب در محلول سرد و گرم
اصول كارـ  در اين روش ابتدا تيرها را در محلول گرم فرو مي‏برند . در اين حال هواي داخل حفره‏هاي چوب منبسط شده و قسمتي از آن از چوب خارج مي‏گردد . اگر در اين حال تيرها را وارد محلول سرد نمايند، فشار داخلي تيرها پايين آمده و محلول تا عمق زيادي در چوب نفوذ مي ‏كند . اين روش بسيار ساده بوده و فقط به دو حوضچه فلزي و يك گرم كننده و يك دستگاه بالا برنده نياز است . مواد آغشتگي در اين روش در درجه اول كرئوزوت و در درجه دوم ساير سموم محلول در آب است . اگر كرئوزوت به كار رود حرارت متوسط حوضچه گرم 100 درجه سانتي گراد و حوضچه سرد 65 درجه سانتي گراد مي‏باشد و در مورد سموم محلول، حرارت حوضچه سرد همان حرارت محيط مي‏باشد . مدت براي حوضچه گرم حداقل 6 ساعت و براي حوضچه سرد 2 ساعت مي‏باشد .

2 ـ روش كيان
دراين روش تيرها را در محلول سرد بي كلرور جيوه فرو مي‏برند و محلول ضد عفوني شده عبارتست از يك محلول بي كلرور جيوه به نسبت يك كيلوگرم بي كلرور جيوه در 150 ليتر آب .

 ـ روش ظروف سر بسته
 در اين روش تيرها را در يك مخزن سربسته غير قابل نفوذ قرار داده و مايع آغشتگي را تحت فشار وارد مخزن نموده و تيرها را آغشته مي‏نمايند و عمل به دو طريق زير انجام مي‏گيرد .

1 ـ روش تبل
 در اين روش تيرها را در مخازن قرار داده و به مدت 30 دقيقه فشار داخل مخزن را تا 65 ميليمتر جيوه پايين مي‏آورند سپس مايع آغشتگي ( كرئوزوت) را به مخزن وارد نموده و فشار را تا 6 آتمسفر مي‏رسانند و 1 ـ 2 ساعت فشار را ثابت نگاه مي‏دارند بعد فشار را قطع مي‏نمايند . براي اين‏كه زيادي كرئوزوت موجود در چوب را خارج نمايند، قبل از درآوردن تيرها در مخزن مختصري خلاء ايجاد مي‏كنند . دراين روش در تخليه اول، هواي داخل حفره‏هاي چوب خارج شده و كرئوزوت تحت 6 اتمسفر فشار به خوبي در داخل چوب نفوذ مي‏كند . عيب بزرگ اين روش آن است كه مصرف كرئوزوت زياد بوده و كرئوزوت اضافي داخل چوب بعدا به صورت قطرات بيرون ريخته و سبب كثيف شدن تير مي ‏گردد .

2 ـ روش روپينگ
 در اين روش پس از قرار دادن تيرهاي چوبي در مخزن، فشار آن را به مدت 15 دقيقه تا 4 آتمسفر بالا مي‏برند تا هوا كاملا در داخل تير نفوذ كند. بعد كرئوزوت را وارد مخزن نموده و مجددا فشار مخزن را به 10 اتمسفر مي‏رسانند و اين فشار را به مدت 1 ـ 2 ساعت ثابت نگاه مي‏دارند تا كرئوزوت وارد خلل و فرج چوب شود و ضمنأ هواي داخل چوب متراكم شود. در اين حال ناگهان فشار مخزن را از بين مي‏برند. با اين عمل ، هواي متراكم داخل چوب كرئوزوت اضافي را به خارج چوب مي‏راند و با مختصر خلاء مقدار زيادي از كرئوزوت از چوب پس گرفته مي‏شود .  با اين کار فقط كرئوزوت ديواره ياخته‏هاي چوب را آغشته مي‏نمايد و در نتيجه از كثيف شدن و مصرف زيادي كرئوزوت جلوگيري مي‏شود .